niedziela, 23 września 2012

Impératif présent - francuski tryb rozkazujący


Salut!

Niedawno mieliście okazję zaznajomić się z francuskim przepisem na pyszne pomidory Kuchnia po francusku: Idée pour les tomates (próbowaliście?), który to wprowadził nas w temat i konstrukcję trybu rozkazującego. 

Impératif może wyrażać:
Rozkaz
 Mange la soupe! (Zjedz zupę!)

Prośbę
Restez encore un peu! (Zostańcie jeszcze trochę!)

Radę
Écoute ce qu'il te dit! (Słuchaj tego co ci mówi!)

Pozwolenie
Fume, si tu as envie. (Pal, jeśli masz ochotę)

Instrukcję
Tournez a gauche puis continuez tout droit. (Proszę skręcić w lewo, następnie iść prosto.)

Życzenia
Passez une bonne journée. (Życzę Państwu miłego dnia)

Formę grzecznościową
 Veuillez m’expliquer ce probleme. (Proszę wytłumaczyć mi ten problem)

Ma wiele zastosowań. W języku polskim nie zwracamy na to szczególnej uwagi w ilu sytuacjach tak naprawdę używamy trybu rozkazującego, a przecież większość z tych przykładów ma odpowiednik w naszej rodzimej mowie :)
Jest to główny powód dlaczego powinniśmy go umieć tworzyć również w języku francuskim!


Teraz kilka podstawowych informacji o samej konstrukcji...


Tworzenie:
Tryb rozkazujący występuje w trzech formach, dla osób tu (ty), nous (my) i vous (wy).
Tryb rozkazujący występuje bez zaimka osobowego.
Formy trybu rozkazującego są identyczne jak formy czasu teraźniejszego trybu orzekającego, z tą różnicą, że zdanie rozkazujące nie posiada podmiotu.


Łatwo więc jest odróżnić go od zdania oznajmującego. Odmieniamy czasownik przez osobę, do której mówimy, ale nie stawiamy podmiotu zdania. Proste? No jasne :)

Jeszcze o tym nie wspominałam, ale czasowniki w języku francuskim dzielimy na 3 podstawowe grupy, zgodnie z ich końcówkami. Oczywiście obok tego podziału pojawia się również grupa czasowników nieregularnych - zmory (najczęściej) każdego początkującego, niezależnie od tego jakiego języka się uczy... ;) 


I. Czasowniki zakończone na – er

Od czasowników I grupy odcinamy końcówkę -s w drugiej osobie liczby pojedynczej:

Chanter (śpiewać)
Tu chantes  ›  chante!
Nous chantons › chantons!
Vous chantez › chantez!

Jeżeli jednak po czasowniku w trybie rozkazującym pojawi się zaimek en lub y czasowniki te odzyskują -s:

Vas-y (Idź tam)
Penses-y (Pomyśl o tym)
Parles-en (Porozmawiaj o tym)



II. Czasowniki zakończone na –ir:

Finir (kończyć)

Tu finis › finis!
Nous finissons › finissons!
Vous finissez › finissez!

Po prostu "zabieramy" podmiot.



III. Czasowniki zakończone na –re:

Attendre (czekać)

Tu attends › attends!
Nous attendons › attendons!
Vous attendez › attendez!

WYJĄTKI dla 2 os. l.mn.:   faire (robić) › faites,   dire (mówić) › dites


Czasowniki zwrotne odmienia się tak jak czasowniki poprzednich grup, pamiętając o odmianie zaimka zwrotnego "se".

Se lever (wstawać)

Tu te leves ›  leve-toi !  (również odcięliśmy końcówkę -s)
Nous nous levons ›  levons-nous !
Vous sous levez ›  levez-vous !

Czasowniki zwrotne w trybie rozkazującym stanowią wyjątek, kiedy to w ich odmianie przez osoby, zaimek zwrotny znajduje się PO czasowniku. W zdaniu orzekającym zawsze PO podmiocie, ale PRZED orzeczeniem.



IV. Czasowniki które tworzą tryb rozkazujący w sposób nieregularny:

Avoir (mieć)
Aie!
Ayons!
Ayez!

Être (być)
Sois!
Soyons!
Soyez!

Savoir (znać)
Sache!
Sachions!
Sachiez!


Możliwe jest również stworzenie przeczenia w trybie rozkazującym:

Lire (czytać)

Ne lis pas !
Ne lisons pas !
Ne lisez pas !


Se laver (myć się)

Ne te lave pas !
Ne nous lavons pas !
Ne vous lavez pas !

Zwróćcie uwagę na to, w których miejscach umieszcza się „składniki” przeczenia!
Zazwyczaj pomiędzy znajduje się orzeczenie zdania, jednak w przypadku czasowników zwrotnych (z „se”) należy pamiętać o dostosowaniu go do osoby. Wówczas zmienia się miejsce położenie poszczególnych składników przeczenia.

W języku francuskim czasowniki zwrotne (les verbes pronominaux) to takie, w których podmiot zdania (rzeczownik żywotny) wchodzi w relację zwrotną lub relację wzajemności. Co do tłumaczenia, możemy porównać je do naszych rodzimych czasowników z partykułą „się”.

Na zakończenie polecam zajrzeć także tu: 
Jest to ciekawa grafika, która wiele może wyjaśnić w kwestii trybu rozkazującego! :)

À bientôt!

0 komentarze:

Prześlij komentarz